Het scheepsgeld van Nederland ( Ships money )

[Arjena3]

Zat tussen een partijtje en deze had ik nog niet :-)

S.s.Volendam.jpg

[SnakeDoc]

Grappig.

Ik ben niet zo bekend met dat scheeps-geld.
Vind het allemaal ook erg op elkaar lijken, en er zitten hele goedkope setjes tussen.

Is dit een schaars stuk Arjen?

[Patrickp_nl]

Ik lees een reden om de nieuwe catalogus te bestellen! Ze staan er allemaal in.
Er is slechts één setje NIET schaars. Dat is de BALI Cruise uit 1957 van de Willem Ruys.
Direct daarachteraan (helaas) komt deze gulden van de HAL, gedateerd 2-12-1949 (opbrengst meestal tussen 40 en 65 euro op een veiling). (Je ziet hem in heel veel veilingen terugkomen, en de opbrengst valt nu nog mee, omdat de meeste mensen wel iets van scheepsgeld gehoord hebben, maar de details ontbreken. Het heeft mij 2 jaar gekost om e.e.a. in kaart te brengen, en met samenwerking van een 5tal experts heb ik alles -wat bij hen bekend was- op een rijtje.)
Er zijn ook enkele exmplaren schaarser dan anderen. Bijna al deze biljetten zijn gebruikt aan boord van schepen die troepen naar Nederlands Indië vervoerde (of terug, vandaar de U of de T in de bovenhoeken -Uitreis, Thuisreis-). De ECHT schaarse exemplaren zijn die van de zogenaamde "generaal schepen". General Balou, General Greely, etc. etc. Daarvan heb ik ontdekt dat we een 5 of 6 tal schepen zelfs nog niet eens geïdentificeerd hebben (de serie-reeksen lopen door, maar er ontbreken letters, dus zijn er biljetten gepland of misschien zelfs gedrukt, maar nog niet teruggevonden.

doc01410220131119163202_009.jpg

doc01410220131119163202_010.jpg

Er zijn verschillende maatschappijen die gevaren hebben, en elk van die maatschappijen hebben biljetten moeten gebruiken omdat het verboden was Nederlands geld buiten de landsgrenzen te gebruiken.
Zo waren er cheques voor het rijnvaart personeel, die wanneer ze buiten Nederland voeren hun Nederlandse geld eerst moesten wisselen. Maar er waren ook de grotere maatschappijen, zoals de Rotterdamsche Lloyd, Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij, NV Stoomvaart Maatschappij Nederland, Alvion Steamship company, Royal Interocean lines, Ministerie van Oorlog en Nederlandsch Rijnvaartpersoneel.
Van de laatste zijn alleen algemene biljetten gemaakt die op alle schepen gebruikt werden (serie 1946 en herdrukt in 1949 met afwijkende kleuren en datum) Het dubbeltje en kwartje alleen uit 1946, in een kleinere afmeting dan de 1, 2½ en 10 gulden biljetten.
De Rotterdamsche Lloyd heeft biljetten gemaakt vóór ze Koninklijk werden. Deze biljetten zijn ook schaarser. Hiervan zijn alleen 5, 10 en 25 cent bekend, in twee emissies met en zonder datum. Later hebben ze algemene biljetten voor de troepen vervoerende schepen gemaakt in drie typen (vele varianten) nog niet op scheepsnaam, hierop staat letterlijk "ship's money". En daarna zijn ze per reis briefjes gaan drukken waar de scheepsnaam en vermoedelijke aankomstdatum op gedrukt zijn. Er zijn een aantal verzamelaars die hier heel ver in gaan. De scheepsmanifesten met aankomst en vertrekdata zijn opgeduikeld uit de archieven, en er worden nu biljetten van elke reis gezocht...
Meestal zie je een enkel 5, 10 of 25 cent biljetje. De guldens en vooral 2½ guldens en 10 guldens zijn veel schaarser, omdat het in de tijd waarin de biljetten gebruikt werden alleen aan boord van het schip terug gewisseld kon worden voor "echt" geld, dat je ook aan wal kon gebruiken. Dat werd dan ook veel gedaan. Een enkel dubbeltje, stuivertje of kwartje kon men wel voor een plakboek missen, maar de hogere waarden, dat was zonde. Dus die zijn nu schaars tot zeldzaam te noemen.
De Avion Steemship Company en Royal Interocean lines hebben voor zover bekend beiden slechts één schip laten varen.

PL1730.1 vz.JPG

[Arjena3]

Mooie informatie Patrick, de basis van scheepsgeld wist ik wel maar meer ook niet

Vind je het goed als ik het topic opsplits naar een apart topic over scheepsgeld ?
Ik denk dat je informatie dan makkelijker te vinden is en zeker meer tot zijn recht komt.

[Patrickp_nl]

Mooie informatie Patrick, de basis van scheepsgeld wist ik wel maar meer ook niet

Komt allemaal van artikelen uit Muntkoerier en 't Watermerk, en daarnaast van de genoemde 5 experts (Mathis Verkooijen, Machiel Dubbeld, Ab Verhoef, Fons Toele en wijlen Niek ter Wolbeek). En een analyticus die in staat is alle losse gegevens zodanig te schikken en ordenen dat het bruikbare nieuwe informatie oplevert (moi ).

Vind je het goed als ik het topic opsplits naar een apart topic over scheepsgeld ?
Ik denk dat je informatie dan makkelijker te vinden is en zeker meer tot zijn recht komt.

tuurlijk
Iedereen die informatie kan aanvullen, GRAAG hoor! Dat ik info van 5 experts heb samengevoegd wil helaas ZEKER NIET zeggen dat we nu al alles weten. Het lijkt erop dat er nog veel meer informatie te vinden is, maar ik weet niet wat ik nog mis

[spatbord]

Ik had nog nooit van scheepsgeld gehoord, dus dan is het erg leuk om zo'n verhaaltje te lezen!

[Jan W]

Ik had nog nooit van scheepsgeld gehoord, dus dan is het erg leuk om zo'n verhaaltje te lezen!

Helemaal mee eens. Ik verzamel geen Nederlandse bankbiljetten maar vind de historie ervan zeer interessant om te lezen. Ik vind de toevoegingen van Patrick (en de mooie foto's erbij) helemaal top.

[Stephan O]

Zeer interessant om te lezen! Ik was me ook niet bewust van dit type geld.

Tot welk jaar zijn deze scheepsgelden gebruikelijk geweest? of is dit op sommige schepen nog steeds gangbaar?

Gr, Stephan

[Patrickp_nl]

Tot welk jaar zijn deze scheepsgelden gebruikelijk geweest? of is dit op sommige schepen nog steeds gangbaar?

Het jongste mij bekende scheepsgeld is van 1957.
De wet die bepaalde dat het Nederlandse geld niet buiten de landsgrenzen mocht worden gebruikt is toen aangepast.
Overigens, het militair kantinegeld dat de meesten wel zullen herkennen, is om dezelfde reden geproduceerd hoor!
Nederlandse troepen op oefening in Duitsland, halverwege '50-er jaren...
Het is gemaakt door de Cantine Dienst (CADI) en daarom ook wel CADI geld genoemd. In de Engelstalige landen als "Canteen chits" omschreven, een groot verzamelgebied. En los van de briefjes die voor dit doel gemaakt werden, waren er eerst munten (van plastic, gemaakt bij twee bedrijven, waaronder de Knopenfabriek in Amsterdam!)

[willyw]

Nice!

[Patrickp_nl]

image013.jpg

25 Cent 1946 Aug. vz. No08438 [ster].jpg

Soms verkeer ik in de gelukkige omstandigheid dat andere numismatici zich in mijn bijzijn hardop afvragen waarom sommige biljetten bestaan.
Zo is de verklaring van de scheepsbiljetten die gebruikt zijn bij het troepenvervoer gemakkelijk te geven. Zelfs de verklaring waarom ze soms in Pond Sterling of Amer. Cour. (Amerikaanse Courant = Dollars en dollarcenten) zijn uitgedrukt (Niet Nederlandse schepen met Nederlandse troepen te vervoeren).
Maar... zo stelde deze medeverzamelaar en expert op het gebied van Nederlands papiergeld retorisch, waarom zouden de biljetten van het Rijnvaartpersoneel zijn uitgegeven. Die schippers konden toch gewoon hun geld wisselen aan de grenzen?
Welnu, recentelijk is de informatie tot mij gekomen, die ik hier graag met jullie deel:
Het Bureau Internationale Vaart (BIV), dat de waardebonnen uitgaf, was aangewezen om te bemiddelen (soms afdwingen) bij het repatriëren of recommanderen van Nederlandse binnenvaartschepen die buiten de landsgrenzen tijdens de oorlog onteigend waren. Omdat er nogal wat schippers gedurende de oorlog zonder schip en dus inkomsten zaten, was er grote nood onder deze niche binnen onze beroepsbevolking.
Het BIV richtte daartoe langs de RIjn, in Duitsland en verder, stations in waar voedsel aan Nederlandse Schippers werd uitgedeeld.
Men controleerde alleen in Rotterdam bij het hoofdkantoor op nationaliteit en of men recht op bedeling had. Daar werden dan ook de waardebonnen tussen 1946 en 1950 uitgedeeld. Ze zijn in twee emissies geproduceerd, met datum 1946 en 1949. De 1946 emissie bevat 0,10 0,25 1 2,50 en 10 gulden.
In 1949 vielen het dubbeltje en kwartje af. Die zijn nu dan ook zééér schaars (heb ze nooit beter dan VF gezien!).
Deze waardebonnen maken dus onderdeel uit van het bedelingssysteem van het Bureau Internationale Rijnvaart.

Aanvullingen worden uiteraard zeer op prijs gesteld.