Algemene, maar belangrijke informatie voor het reinigen

[Munthunter]

Het reinigen van munten, penningen en muntvondsten

Het was vroeger zeer gebruikelijk om geld, dat men niet direct voor uitgaven nodig had, in de grond te verstoppen als beveiliging tegen diefstal of verlies. Een klein deel van de zo verborgen schatten is door de eigenaar niet meer te voorschijn gehaald.
Enkele malen per jaar wordt in ons land, bij graafwerkzaamheden of afbraak van een oud huis, zo'n muntschat gevonden. De eigendom van een schatvondst behoort volgens art. 5: 13 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek toe aan de vinder en de eigenaar van de grond, ieder voor de helft.

Het is voor onze kennis over de munten en muntomloop in vroeger tijden van zeer groot belang dat deze schatvondsten bij het Penningkabinet gemeld worden. De munten worden daar beschreven en indien nodig gereinigd. Na de beschrijving worden de munten weer aan de inzender teruggegeven.

Inleiding
Het reinigen van munten en penningen moet zeer voorzichtig gebeuren. Al te forse ingrepen zullen namelijk meer bederven dan goedmaken. Zij kunnen niet alleen tot beschadiging, maar zelfs tot uiteindelijke vernietiging van de munten leiden. Ook esthetisch gezien is het niet gewenst de munten te grondig te reinigen. Koperen munten bijvoorbeeld zijn vaak overdekt met minerale lagen, die aangeduid worden met de term patina. Wanneer dit patina een mooi, egaal uiterlijk heeft, moet men het zeker onaangetast laten. De kleur van dit patina kan, afhankelijk van de chemische samenstelling, zeer verschillend zijn. Er zijn vele schakeringen, variërend van zwart en bruin tot grijs, blauw en groen. In het algemeen worden deze patina's op kunstvoorwerpen beschouwd als een verfraaiing en derhalve worden zij op moderne penningen ook wel kunstmatig aangebracht.

Munten en penningen zijn gemaakt van diverse metalen. Men moet hen daarom op verschillende manieren schoonmaken. Afhankelijk van de metaalsoort zijn de reinigingsmethodes hieronder in categorieën ingedeeld. Lees voordat met het schoonmaken
begonnen wordt, de algemene regels door. Zij moeten strikt in acht genomen worden.

Algemene regels

1. Gedistileerd water
Gebruik bij het aanmaken van schoonmaakmiddelen en bij het gehele
reinigingsproces altijd gedistilleerd water en geen leidingwater. Dit is noodzakelijk omdat in gedistilleerd water geen bestanddelen voorkomen, die schadelijk zijn voor de metalen. Deze treft men wel aan in regen- en leidingwater. Gedistilleerd water kan dan ook niet doorgekookt water vervangen worden.

2. Poetsen
Gebruik nooit zilver- of koperpoets en poets de munten nooit lang met een doek. Laat bij het behandelen van de munten gebruik van harde voorwerpen achterwege. Door te poetsen
krijgen de munten vaak een onnatuurlijke glans en door het gebruik van harde voorwerpen
ontstaan krassen. Het is aan te bevelen bij de reinigingswerkzaamheden een borstel in plaats van een doek te gebruiken; bijvoorbeeld een bijgeknipte tandenborstel of een nagelborsteltje.

3. Spoelen
Na elke behandeling moeten de munten goed gespoeld worden. Dit is erg belangrijk. Worden de bij het reinigingsproces gebruikte stoffen als citroenzuur of natriumbisulfaat (NaSO4) niet goed uit het metaal verwijderd, dan kan dit leiden tot verregaande aantasting van de munten. Wanneer de zuurresten, die achtergebleven zijn op de munten, in aanraking komen met de zuurstof uit de buitenlucht, vindt er onder invloed van de vochtigheid namelijk een sterk versnelde oxydevorming plaats. Leg de munten in een bad met gedistilleerd water. Zij mogen niet op elkaar liggen en moeten regelmatig omgedraaid worden. Wanneer deze werkwijze niet gevolgd wordt, kunnen verkleuringen op de munten ontstaan. Een enkele keer water verversen is noodzakelijk, omdat anders het water verzuurt en de chemicaliën op de munten blijven inwerken. Na ca. 30 minuten is de behandeling voltooid. Spoelen is voldoende bij gouden en zilveren voorwerpen. Voor koperen andere onedele metalen is spoelen alleen vaak niet voldoende. De chemicaliën werken bij deze metalen tot diep in de munten door en zijn met alleen spoelen niet te verwijderen. De behandelde munten kunnen daarom beter geneutraliseerd worden.

4. Neutraliseren
Neutraliseren is evenals spoelen een methode om de ingrijpende werking van chemicaliën
stop te zetten. Het voordeel van neutralisatie is dat het direct de werking van een bepaalde stof opheft. Een gebruikt zuur wordt geneutraliseerd door middel van een loog en een loog door middel van een zuur. Dompel de met een zuur behandelde munt even onder in een bad met bijvoorbeeld natronloog. Hierna toch weer goed spoelen, want de munt kan afhankelijk van de sterkte van het loog en de duur van de onderdompeling basisch geworden zijn. Door middel van spoelen wordt het loogrestant dan toch ook verwijderd. Voor het neutraliseren van zuren(zoals bijvoorbeeld citroenzuur, fosforzuur) zijn onder andere natronloog en huishoudsoda te gebruiken. Dit is een beduidend zwakker loog en kan dan ook alleen gebruikt worden als de munten met een zwakzure oplossing gereinigd zijn. Voor het neutraliseren van logen (zoals bijvoorbeeld natronloog) zijn onder andere citroenzuur en natriumbisulfaat te gebruiken.

5. Drogen
Het drogen van de munten moet grondig gebeuren. Zoals reeds is opgemerkt vindt, mede onder invloed van de vochtigheid, oxydevorming plaats. Wanneer de munten niet goed gedroogd zijn, hebben allerlei soorten verontreiniging, die in de atmosfeer voorkomen, een grotere inwerking op het oppervlak, waardoor zij veel sneller oxyderen. Het drogen kan gebeuren door de munten op een van gaatjes voorziene plaat op de radiator van de verwarming te leggen, nadat zij eerst met een zachte doek "handdroog" gedept zijn. Een met nylon vliegengaas bespannen raamwerkje is ook goed te gebruiken. Effectiever is het gebruik
van een haarföhn. Hiermee kunnen de munten goed en snel gedroogd worden.

6. Veiligheid
Het is nodig bij het gebruik van diverse chemicaliën voorzichtigheid te betrachten. Let er bij het maken van de oplossingen op dat de zuren in het water gedaan worden en niet andersom (spetters!). Uit het oogpunt van persoonlijke veiligheid zijn onmisbaar: een goed stofmasker (mondkapje), handschoenen, veiligheidsbril of gelaatsscherm en een schone werkjas.Wees ook voorzichtig met ammoniakdampen. Zij zijn erg ongezond voorde luchtwegen en de longen. Het verdient aanbeveling om de werkzaamheden zoveel mogelijk in een goed geventileerde ruimte te verrichten.

7. Milieu-eisen
Chemicaliën zijn behalve voor het milieu ook belastend voor degene die ze hanteert: bij het schoonmaken van munten en penningen kan men niet zonder zuren en basen, maar veilige
zuren en basen bestaan niet! Inzake milieu-eisen wordt opgemerkt, dat alle afgewerkte stoffen - onder vermelding van de inhoud - gescheiden ingeleverd dienen te worden bij de (chemokar van de) gemeentereiniging.

Gebruikte chemicaliën en hun samenstelling

1. ammoniak (NH4OH)
oplossing: 1 deel ammoniak (en een concentratie van 25%) op 2 delen gedistilleerd water.

2. ammoniumcarbonaat ((NH4)2CO3)
oplossing: 1 deel ammoniumcarbonaat op 4 delen gedistilleerd water.

3. azijnzuur (CH3COOH)
oplossing: 1 deel azijnzuur (in een concentratie van 80%) op 15 delen gedistilleerd water.

4. citroenzuur (C6H8 O7H20)
oplossing: 1 deel citroenzuurkorrels op 4 delen gedistilleerd water bij gebruik van citroenzuur ter behandeling van koperen, ijzeren of zinken munten niet meer dan 150 gram op een liter gedistilleerd water gebruiken, dat wil dus zeggen 1 deel citroenzuurkorrels op 7 delen gedistilleerd water.

5. fosforzuur (H3PO4)
oplossing: 1 deel fosforzuur op 7 delen gedistilleerd water; 7 gram gelatine per liter zure oplossing toevoegen.

6. huishoudsoda 1 natriumcarbonaat (Na2CO3)
oplossing: 1 deel huishoudsoda op 4 delen gedistilleerd water

7. natronloog
oplossing: 1 deel natriumhydroxide (NaOH) / huishoudsoda (Na2C03) op 10 delen
gedistilleerd water.

Alle genoemde chemicaliën zijn verkrijgbaar bij drogist of apotheker.

Bron: 'Het munten en penningkabinet, Leiden'

Gr. Jeroen

[koenmunten]

Op onderstaande site kun je ook allerlei methoden vinden om munten te reinigen.

http://metaldetectingworld.com/cleaning ... coin.shtml

[Munthunter]

Op onderstaande site kun je ook allerlei methoden vinden om munten te reinigen.

http://metaldetectingworld.com/cleaning ... coin.shtml

Leuke site met veel mogelijkheden om munten te reinigen. Zie er overigens wel een paar hele gevaarlijke tussen staan die menig verzamelaar de haren uit het hoofd zal laten vallen. Nogmaals let goed op hoe en waarmee je munten reinigt. Probeer het eerst op een simpel, goedkoop muntje voordat je aan het werk gaat met een collectors item...

Toch staan er ook een aantal, voor mij nieuwe, methoden tussen die ik zeker eens uit ga proberen, zij het dan op een goedkoop muntje, als test.

Gr. Jeroen

[euromunter]

Kwam het onderstaande tegen over het reinigen van munten

Reinigen van munten.

Vaak kom je al eens een munt tegen die er niet uitziet. Vooral de koperen munten oxideren snel. Het is niet de bedoeling van het reinigen dat de oorspronkelijke kleur en glans terugkomt, maar een munt mooier te maken en dus aantrekkelijker wanneer de munt echt te vies is. Dus reinig nooit zomaar een munt. Een munt reinig je best niet. Wel bij uiterst grote oxidatie. Wil je ze toch reinigen dan zijn volgende methoden aangeraden.

Koperen munten.
Een koperen munt kan je als beste reinigen door azijn te nemen en daar veel keukenzout aan toe te voegen. Het zout zal niet meteen oplossen, maar na een tijd is het wel opgelost. Eventueel laat je de munt in het azijn afkoken. Let op: neem geen azijnzuur! In azijn zit maar 6% - 8% azijnzuur en de rest is water, terwijl azijnzuur 100% geconcentreerd is en brandend is voor je lichaam.
Een koperen munt mag nooit te lang in het azijn liggen. Soms is het een kwestie van seconden. De bruine kleur is verdwenen en de oorsprongkelijke kleur van de munt is min of meer terug. Bij een sterke oxidatie van de munt zal na het reinigen de munt er rozig gaan uitzien. Hoe minder de munt geoxideerd is, hoe mooier het resultaat.
Bij een aantal munten is dit reinigen goed gelukt, maar een bij koperen euromunt heb ik wel ook nog geen goed resultaat gehaald.
Ook kan je een sterk geconcentreerd zeepmengsel maken en de munt daar in afkoken.
Na het reinigen moet je de munt afspoelen met gedestilleerd water (= zuiver water). Dit doe je meerdere malen in ververst water zodat al het azijn weggespoeld is.
Na het spoelen moet je de munt laten drogen. Na het reinigen en spoelen kan je eventueel met zeep de munt mooi maken met zeep. Daarna spoel je de munt terug goed af.

Mijn munt oxideerd terug.
Het is mogelijk dat je munt na enkele uren of dagen weer bruin gaat uitslaan. Waarschijnlijk heb je de munt dan niet goed afgespoeld met water of niet lang genoeg laten drogen vooraleer je de munt terug in een munthouder hebt gestoken.

Zinken munten
Bij het reinigen van zinken munten ga je zoals de koperen munten te werk. Alleen gebruik je hiervoor citroenzuur in plaats van azijnzuur met zout.
Na het reinigen spoel je de munt natuurlijk goed af met water.

Zilveren munten
Na enige tijd beginnen zilveren munten zwart te worden.
Deze behandel je het best in een bad van verdund ammoniak.

Euromunten
Om euromunten te reinigen, kan je best azijn gebruiken. Wanneer een munt nog niet zo lang in omloop is geweest, maar toch al enkele oxidatieplekjes vertoont, kan je dit reinigen met azijnzuur. De munten van 1 en 2 euro, 10 cent, 20 cent en 50 cent kunnen dan mooi blinken, net als nieuw. Alleen bij de 1, 2 en 5 cent is het resultaat minder goed. Pas op! Deze munten kunnen al vrij snel terug oxideren.
Je gebruikt dezelfde methode als bij de koperen munten uitgelegd.
Bij een andere methode leg je de munten in cola. Liefst in een fles waar je dan na enige tijd de munten zachtjes van beneden naar onder laat glijden, en dit na bepaalde tijd enkele keren herhalen. Dit neemt wel een paar uur in beslag. Deze methode heb ik nog niet gebruikt.

De eenvoudigste methode om een munt te reinigen is met zeep. Je maakt een zeepsopje en je reinigt de munt tussen je vingers, door met je vingers over de munt te wrijven. Vuildeeltjes zullen verwijderd worden, maar bv. niet de bruine kleur van koperen munten. Zeep kan je op alle munten toepassen. Na het reinigen moet je de munt weer grondig spoelen met water en laten drogen.
Reinig NOOIT een munt met KOPERPOETS. Koperpoets maakt kleine krasjes op je munt en zo is je munt onherstelbaar beschadigd.



Groeten Paul

[Martin]

Ik vond een leuke site over het reinigen van munten. Het bevat weliswaar deels informatie die hier ook al is gegeven maar vormt wel een leuk overzicht met de nodige aanvullingen. Voor de liefhebber te vinden op: http://www.piepstok.nl/schoon/kpk.html.
Groetjes,

Marvin

[v3L]

Misschien al eerder vermeld, maar ik kwam het zo snel niet tegen:

Ik gebruikte altijd karnemelk voor het reinigen, een nachtje op een schoteltje in laten trekken en de volgende morgen met lauw water afspoelen.
Het zuur in de melk schijnt niet zo agressief en vreet niet in. Ook bij zinke munten werkte het goed.

suc6
Cor

[Leamgn]

Ik heb verschillende 1 en 2 euromunten die na een aantal jaren groen zijn geworden. Het systeem waarin ik mijn munten bewaarde was duidelijk niet zo'n goed systeem. Daarom heb ik nu een nieuw systeem besteld. Het munthoudersysteem van hartberger omdat dit veel positieve commentaar had gekregen op dit forum. Nu vooraleer ik mijn munten in dit systeem steek zou ik eerst de munten die een groene kleur hebben gekregen willen reinigen.

Welke methodes zijn het beste toepasbaar op euromunten? Heeft iemand van jullie hier ervaring mee?

Alvast bedankt!

[spatbord]

Zonder foto's is het natuurlijk lastig te bepalen om wat voor aanslag het gaat. Ik heb het vermoeden dat het hier gaat om PVC-aanslag.
Hier is een website met info over hoe PVC aanslag te verwijderen: http://coins.about.com/od/caringforcoin ... damage.htm

[Jan W]

Bij zilveren munten krijg je de aanslag weg met ammonia (daarna goed spoelen met water en drogen). Aceton helpt dus wellicht ook. Nooit hard wrijven met doeken, daar krijg je krasjes van.
Probeer eerst uit op een munt van weinig waarde en wacht ook even een paar dagen om te zien of de munt niet naderhand verkleurt..

Gepoetste munten zijn altijd minder waard dan munten met wat vuil erop.

[Knaakkie]

even een vraagje hoor maar is het niet zo dat reinigen van munten een über NO GO is?...

[LUC]

Beste N' Maat,
Ik zelf ben geen voorstander van munten reinigen.
omdat een oude munt er oud mag uitzien volgens mij.
Maar ik begrijp wel als je moderne munten verzameld, en een van je collectie stukken begint te verkleuren
en word een "zwart of gekleurd schaapje", dat is dan ook niet mooi.
Als je dan hem op frist dat is begrijpelijk denk ik.
Maar het is voor iedereen een vrij keuze.
Groeten Luc