Duits noodgeld: Westphalen

[grivnagozer]

Koenmunten stuurde mij een vraag in een prive-bericht met betrekking tot een noodmunt van Westphalen. Hij zal in een later stadium hier een afbeelding van plaatsen. Ik vond de inhoud van de vraag interessanter voor het forum dan alleen daarbuiten.

[koenmunten]

Beste mensen,

Mijn pb'tje was als volgt:

Hoi Eric,

Jij weet ook behoorlijk wat van Duits notgeld.
Volgens mij is dit wel een speciale, het lijkt een zilveren 10.000 mark Westfalen. Ik heb 'm nog niet eerder gezien. Wat weet/vind jij er van?
In de catalogus van Frenzel (1987) wordt een hele reeks zilveren Westfalen munten genoemd, maar zonder aantallen of waarde-indicaties.
In de serie van Heinz Jansen (1971), worden ze niet genoemd. Er schijnen nog meer uitgeven m.b.t. notgeld te zijn, 'Funk', 'Lamb', maar die heb en ken ik nog niet. Heb jij deze catalogi en kun je kijken of er iets over deze zilveren munt instaat. Hoe schat jij 'm in en heb jij zelf nog andere zilveren notgeldmunten?

[grivnagozer]

Staatliche notmünzen.

Na de vrede van Compiegnes in een treinwagonnetje breekt voor de Duitse muntgeschiedenis een periode aan waarin elk gehucht een eigen muntje of bankbiljetje had, hetgeen tussen grofweg 1917! en 1924 qua periode loopt. Voornamige Duitse steden worden weggegeven aan o.a. Polen, Rusland, Denemarken en Zwitserland als oorlog-herstelbetaling. Frankrijk bezet Saarland. Deze landpikkerij van geallieerde zijde als psychologische oorlogsvoering zal de basis zijn van Heim ins Reich, het credo van Nazi's en de Anschluss politiek tussen 1936 en 1939 als gevoerd.

Van al die munten waren een aantal munten ook betaalwaardig naast het uitgegeven stadje, gebied, dus door het hele land heen, en dito hebben deze noodmunten buiten hun grenzen in het wisselgeld gezeten naast de rentenpfennige van 1924. In 1925 verviel hun betaalwaarde.

Battenberg is de catalogus als je Duitsland spaart. Daarin staan alle slagaantallen op de letter nauwkeurig als je wil weten hoeveel munten van 1 pfennig 1969 J geslagen zijn.

Je hebt de luxe op letter gesorteerd, en je hebt de eenvoudige, op jaar uitgerekend. De laatste heb ik van 2005, deze verschijnt jaarlijks en kostte toen 10 euro nieuwprijs. De luxe editie is iets van 40 euro.

De aangewezen munten welke door het hele land betaalwaardig waren heten in het Duits Staatliche Notmunzen. Een rare mengeling van metalen en niet metalen munten.

Aangewezen landelijke betaalwettigheid:

Hertogdom Anhalt 25 pfennig staal

Hertogdom Branschweig 5 pfennig 1918 staal
idem, 10 pfennig 1918, 1920 staal
idem, 10 pfennig zink 1918
idem, 50 pfennig 1918, 1920 staal

Staatsbank Braunschweig

10 pfennig 1920, 1921 Zink
50 pfennig 1920 staal. Kriegsnotgeld vermelding
idem 50 pfennig 1921 zonder deze kreet

Schwarzburg- Sonderhausen

10 pfennig zonder jaar, adelaar
idem 20 pfennig zonder jaar

Freistaat Sachsen, Böttger Porseleinen munten

20 pfennig 1920, 1921
50 pfennig 1920, 1921
1 mark 1920, 1921
2 mark 1920. 1921
5 mark 1920, 1921
10 mark 1920. 1921
20 mark 1920, 1921

De laatste 3 waarden zijn handmatig voorzien van een gouden laag om de randen heen, wat geschiedde door tijdens het brandproces bladgoud om de randen heen te buigen.
Arbeidsintensief proces, 1920 schommelt rond de 4000 exemplaren per denominatie, in 1921 werd de Werkvoorzienigheid losgelaten en schommelen de percentages van deze vergulde munten rond de 72.000 exemplaren.

Ik heb de gehele serie in de collectie zitten, op een later moment volgen scans.

Provinz Westphalen, Landesbank

Werden geaccepteerd als betaalmiddel, maar waren niet door de overheid als dusdanig gekenmerkt als wettig zijnde. Geloofs- of Fiduciair geld.

50 pfennig 1921 aluminium
1 mark 1921 aluminium
5 mark 1921 aluminium
5 mark 1921 messing
10 mark 1921 brons
100 mark 1921 verguld messing
100 mark 1921 zilver
500 mark 1921 verguld messing
500 mark 1921 zilver

Allen dragen het portret van Carl Freiherr von Stein, staatsman (1757- 1831), keerzijde een steigerend paard.

Schrijfster Annette von Drosst- Hülshoff (1797-1848) komt op de tweede serie:

50 mark 1923 aluminium
100 mark 1923 aluminium
100 mark 1923 brons
500 mark 1923 brons
1000 mark 1923 verguld metaal, 2 varianten 1 met hoogreliëf, 1 met vlakreliëf
5 millionen mark 1923, verguld metaal

De inflatie gaat verder:

1/4 million mark (afgekort MK op munt) 1923
2 millionen mark 1923 (briefpost binnenlands tarief voor ansichtkaart)
5 millionen mark verguld metaal
50 millionen mark aluminium 1923 variant 44 mm
idem variant 38 mm.

Medaille Annette op voorzijde, en Carl op de keerzijde 44 mm, cupronikkelzink, rouleerde als 50 million mark in dezelfde periode. Weinig mensen weten dit.

1 billion mark cupronikkelzink 1923, verzilverd
1 billion mark cupronikkelzink verguld

Om de vraag te beantwoorden: het oogt zilver, doch het is geen 100% zilver!

Freie und Hansestadt Hamburg

200.000 mark 1923 aluminium stadswapen
1/2 Million Mark 1923 aluminium

1/2, 1, 3 en 5 mark 1923 Hamburg zijn proefslagen in allerlei metalen waaronder verzilverd en verguld, maar hebben nooit omloop gezien.

Hamburgische Bank von 1923 AG

1/100 verrechnungsmarke (= gelijk aan 1 pfennig aluminium 1917 en dergelijke) zonder jaar, 1923 geslagen
idem, 5/100 verrechnungsmarke zonder jaar, 1923
idem, 1/10 marke zonder jaar 1923

Als proefslag zijn deze ook verzilverd bekend, maar hebben nimmer omloop gehaald vanwege de inflatie.

Gold und Giroberbank Schleswig-Holstein AG

5/100 Gutschrifftsmarke aluminium 1923 (= gelijk aan 5 reichspfennig 1917 alu)
10/100 Gutschrifftsmarke aluminium 1923

Freie Hansestadt Bremen

2 pfennig Messing 1924 stadssleutel
5 pfennig aluminium zonder jaar, geslagen 1924
10 pfennig aluminium zonder jaar, geslagen 1924
20 pfennig aluminium zonder jaar,geslagen 1924
50 pfennig aluminium zonder jaar, geslagen 1924
1 mark staal- aluminium zonder jaar 1924, variant grote 1,
idem variant kleine 1

Alle bovengenoemde munten hadden door geheel Duitsland de status van wettig betaalmiddel, met alleen Westphalen als fiduciair geld.

Fiduciair in de praktijk: loop met een verzilverde 5 euromunt Nederland Japan naar de snackbar en wissel deze in als betaling voor je menuutje.

[koenmunten]

Ok helder verhaal, maar graag nog iets meer info (als je hebt) over de zilveren notgeldmunten in het algemeen en de munt die ik geplaatst heb in het bijzonder.

In de catalogus van Max Frenzel (1987), die ook hoog aangeslagen wordt begreep ik, worden diverse zilveren notgeld munten van Westfalen genoemd. Jij noemt de 100 en 500 mark al.
In het boek van Frenzel staan zilveren munten genoemd voor de nominaties: 100, 500 (beide 1921?), en 50, 100, 500, 10.000, 1/4, 2, 5 en 50 miljoen mark (allen 1923?). Ik denk dat de in dit topic algebeelde munt dus de zilveren 10.000 mark 1923 is.
Staat ie ook in het boek van Battenberg (en staat alle grofweg een paar duizend verschillende notgeldmunten door ook in?). Heb jij een indicatie van de waarde van deze munt?

groeten Koen

[Munthunter]

Tsja,

Daar heeft Eric gelijk in. Informatie mag niet worden onthouden aan het forum

Zoals we van Eric gewend zijn heb je een zeer uitgebreid antwoord gekregen met alles er op en er aan.

Bedankt voor het delen van deze informatie!

Gr. Jeroen

[grivnagozer]

Ben nog aan het typen!

Om terug te komen op West phalen:

50 pfennig 258.023 ex.
1 mark 1921 173.191
5 mark 1921 120.753 alu
5 mark 1921 4035 brons

10 mark 1921 brons 116.489

100 mark verguld 1922 97.435
500 mark verguld 1922 57.593

50 mark Annette alu 92.587
100 mark alu 95.149
100 mark brons 94.778
500 mark brons 65.117
1000 mark hoogreliëf 315.809
idem vlakreliëf 199. 657

Moeite met gesleten relief? Kijk randschrift Hoog is grote letter, vlak is Kleine letter.
Als proefslag komen deze 1000 merk in beiden reliëfs in verzilverd voor, maar deze zagen geen omloop.

5 millionen mark verguld 1923: 114.936 Verguld wel omloop, verzilverd geen omloop, dit was een proefslag.

1/4 million Mark alu 1923: 219.675
verzilverde munt is een proefslag en zag nooit omloop.

2 million mark aluminium 1923 390.089
verzilverde munt is een proefslag en zag nooit omloop.

5 million mark aluminium 1923 8095 ex.
verzilverde munt is een proefslag en zag nooit omloop.

50 millionen mark verguld 1923

variant 1 met groot randschrift 106.060 exemplaren
variant 2 met klein randschrift 37.664 exemplaren

50 millionen mark 1923 aluminium 44 mm 78.464
idem, 38 mm. 995.000
38 mm. kent een verzilverde munt, maar is een proefslag en zag geen omloop.

Annette/ Carl 44 mm 9985 exemplaren

1 Billion Mark verzilverd 1923 kende wel omloop 11.113 exemplaren

1 Billion Mark verguld 1923 kende omloop 500 exemplaren geslagen.
Deze laatste is dus niet gemakkelijk te vinden en de duurste munt van Westphalen: 500 mensen kunnen deze in de collectie hebben...

Duitsland werd overlopen door projectontwikkelaars na de Eerste Wereldoorlog, de Nederlanders danken er hun Rijnvaart aan via Rotterdam. Al het edelmetaal werd ingevorderd als herstelbetaling aan de geallieerden voor geleden oorlogsschade, dus puur zilver hadden de Duitsers niet. Wel hun trots, en waar dat toe kan leiden: 1939-1945.

Bronzen standbeelden en zilveren kunstvoorwerpen van overheden werden omgesmolten tot muntmetaal. Je hebt wel 100% zilveren plakettes en kunstmedailles, maar geen omloopzilver als voor 1914 gebruikelijk was. Er was een registratieplicht, en proefslagen geschiedden als er geen Geallieerde toezichthouder in de buurt was en nadat de munterij gesloten was. Heimelijk dus. Al het verzilverde Westphalen is dus officieel nooit gemaakt, en nu ze anno 2000 her en der opduiken, wil dus zeggen dat er nooit iemand een aantekening heeft gemaakt van: vandaag gaan we slaan!
Er is hoeveel er is, en wat er is , is nooit geteld.

[koenmunten]

Tsja,

Daar heeft Eric gelijk in. Informatie mag niet worden onthouden aan het forum

Zoals we van Eric gewend zijn heb je een zeer uitgebreid antwoord gekregen met alles er op en er aan.

Bedankt voor het delen van deze informatie!

Gr. Jeroen

Hoi Jeroen,

De munt met het verhaal er achter zou zeker op het forum gekomen zijn hoor alleen iets later. Nu komt het verhaal van Eric, ook prima natuurlijk.

Het lijkt me dat je best aan een 'collegamuntenkenner' even zijn mening over een munt mag vragen per pb toch

En er staan nog steeds een aantal vragen open. Wie kent/heeft er nog meer zilveren notgeldmunten. Hoeveel zijn er per type gemaakt en heeft iemand een waarde-indicate voor deze munt?
Wellciht reageer ik weer te snel haha, Eric komt vast nog met een paar mooie antwoorden op deze vragen,

Ik ben erg benieuwd! groeten koen

[grivnagozer]

Ik heb nu alles getypt wat ik weet. In 1982 zag ik op een MPObeurs een 10.000 mark Westphalen voor 325 gulden van Böttger Porselein (wat alleen voor de regio Sachsen gold) met het paard en Von Stein, en ik heb wel eens in een antiekzaak in Aken in 2004 een houten exemplaar Annette 100 mark 1923 gezien (2000 euro), dus er kan nog van alles tevoorschijn komen wat al of niet officieel vervaardigd is.

[grivnagozer]

20 mark Sachsen voorzijde


10 mark Sachsen voorzijde


5 mark voorzijde


2 mark voorzijde

1 mark voorzijde


50 pfennig voorzijde



20 pfennig voorzijde



Dit is dus Böttger- porselein.

[koenmunten]

20 mark

Wat bedoel je hier mee Eric?

Ericcie bedoelde:

kan wel eens bezig zijn, plaatsen en ineens gaat de telefoon...

Ostsachsen 20 mark 1921 44mm., uitsluitend lokaal gebruikt.


Munten voor lokaal gebruik van Böttger-porselein zijn niet van vergulde randen voorzien aan de hogere waarden van 5 mark en hoger. De zwaarden welke je ziet op deze soort porselein zijn gekopieerd naar Meissen. Bottger is roodbruin in unc en bruin in roulatie door vuil en handzuren.

Meissen gebruikte wit porselein, hetgeen gelig verkleurt door vuil en handzuren als muntmateriaal; hier staan altijd de gekruiste zwaardjes op als indicatie voor Meissen.

10 mark 1921 waarde-aanduiding



50 pfennig 1921 wijngod Bacchus of engel met druiventros..

voorzijde



Als je deze munten probeert te buigen, dan breken ze.

Bovenstaande afbeeldingen van Meissenporselein en Böttgerporselein zijn de enige 2 porseleinsoorten waar munten van werden vervaardigd. Gemiddeld variëren de prijzen voor deze munten tussen de 3 en de 10 euro per stuk.

[koenmunten]

Leuke aanvulling weer en mooie afbeeldingen van porseleinen muntjes,
daar heb ik weer bijna niets van. Soms zie je die serie compleet voorbij komen op ebay. Wat vind jij een reele prijs voor de complete serie?
Fijn of vast wat richtprijzen te weten, maar voorlopig houd ik het even bij plantage/hacienda tokens (en de eenvoudige notgeld en wereldmuntjes die aan komen waaien).

groeten Koen

[grivnagozer]

de meeste series bestaan uit 5 denominaties, tussen de 15 en 20 euro zonder doosje en 35 met doosje.

[Munthunter]

Kijk en dan wordt zo'n persoonlijk bericht omgetovert tot een prachtig informatief topic.

Super!

Gr. Jeroen

[koenmunten]

de meeste series bestaan uit 5 denominaties, tussen de 15 en 20 euro zonder doosje en 35 met doosje.

Nou Eric, voor dit soort prijzen max. € 20,- (ik ben niet zo van de doosjes...) voor een compleet setje houd ik me aanbevolen! Mocht je iets zien/weten/hebben laat het me dan svp even weten,

groeten Koen

[koenmunten]

dit onderwerp verplaatsen naar: 'stadsgeld buiten Nederland en Belgie'.

[koenmunten]

Onderstaand een aantal munten van Westfalen. Serie is niet helemaal compleet maar het geeft een goed beeld:



en de andere zijde van de munten: