BASISKENNIS PERZIË: DE SHAH'S

[grivnagozer]

We hebben gezien in het artikel over de Mongolen dat er een afsplitsing kwam der Jalayriden, welke Perzië gingen regeren. Tussen 1346 en 1411 blijven de Jalayridische koningen, Shah geheten, in opdracht van Timur Khan en zijn nazaten het gebied regeren.

Timur Khan bleef de rest van de controle over Perzië betwisten met de Turkomanen-stam, welke (misschien komisch) onderverdeeld waren in de vrij vertaalde Witte Schapen Turkomanen en Zwarte Schapen Turkomanen. En terwijl deze 3 partijen elkaar naar het leven stonden, ging de Safavidische dynastie onder Ismaël I in 1502 er met de kluif vandoor, en richtte het koninkrijk Perzië op.

De Safavidische dynastie is vanaf 1502 tot en met 1735 heer en meester in Perzië, slechts onderbroken door de Afghaanse rebellen van Mahmud (1722-1725) en Ashraf (1725-1730). Deze Ashrafidische dynastie gaat de Safavidische dynastie opvolgen, wanneer in 1736 Nadir Shah zichzelf tot koning uitroept.

De Perzische muntslag der Shah bestaat uit een gouden ASHRAFI welke in het begin 3.4 gram weegt, in antwoord op de Ottomaanse Akce en de Venetiaanse Zecchino danwel Sequin geheten. Bij aanvang krijgen de munten al direct een datering in Hejira mee.
Voorts een zilveren SHAHI, een zilveren MAHMUDI (=2 SHAHIS) en een zilveren ABBASSSI (=2 MAHMUDI). Het lijkt of de teksten in een soort van regendruppel staan afgebeeld!
Daarnaast verschijnt een koperen muntslag van 1/10 SHAHI, KAZBEGI geheten.

De Perzische muntslag onderscheidt zich in het gegeven dat in de Arabische teksten de namen van 12 imams zijn vermeldt. De naam van de Shah is geflankeerd met een datum en een muntplaatsteken.

Shah Abbas I (1587-1629) laat het Perzisch als taal terugkeren in het design. De naam van de koning staat in dichtvorm, dit als enige land ter wereld!

Nadir (1736-1747) introduceerde naar Indiaas voorbeeld de MOHUR als gouden handelsmunt der Perzen. De ASHRAFI verdwijnt als munt onder de Kerim Khan (1750-1779).

Shah Fath Ali (1797-1834) gaat het geldwezen herzien.

De TOMAN wordt de nieuwe gouden handelsmunt. 1/10 Toman werd de zilveren KARAN. Met deze twee munteenheden werde verschillende onderverdelingen gemaakt.

Shah Nasr-ed-Din zet voor het eerst de landsnaam op de munt in 1877, Teheran wordt de muntplaats, en Shiraz, Tabriz, Isfahan en Kazvin worden als munthuis gesloten.

Figuraal is Shah Fath Ali als eerste in 1823 om een bereden krijger op de munt te plaatsen van de Toman. In 1833 zit er een persoon op de troon op de 1/2 Toman. In 1846 verschijnt voor het eerst de Leeuw met het kromzwaard voor de zon op de 1/2 Toman van Muhammad Shah.

De leeuw met het kromzwaard voor een opkomende zon als logo werd gevoerd op de vaandels van de Seljuks van Rhum. Op de koperen munten van Perzië is de leeuw met het zwaard ruim vertegenwoordigd. De zon heeft altijd ogen! Afwisselend komen ook vogels en andere zoogdieren in het muntbeeld afwisselend voor.

Nadir Shah en de zijnen worden in 1750 al van de troon gedonderd door de Zands uit Shiraz, welke gesteund werden door de mongool Kerim Khan. Deze Zands werden weer verdreven door de Kajars van Teheran in 1794, welke een oorlog begonnen met Kerim Khan in 1779, en zodoende de Zands direct maar uitschakelden.

De Kajars van Teheran blijven tot 1925 heersend Sjah, wanneer Reza Shah de Kajars verdrijft en zijn familie, de Pahlavi, op de troon van Perzië zet, alwaar de Shah blijft bestaan tot en met 1978.