BASISKENNIS KELNERPENNING

Bericht door **grivnagozer** » 08 jul 2010, 21:32

DE CONSUMPTIEPENNING.

Het gebruik van consumptiepenningen had 2 voordelen: de gebruiker hoefde niet te wisselen bij de betaling én je bestrijdt fraude door eigen personeel. Over het algemeen moet er een bedrijfsnaam opstaan danwel een logo danwel het adres waar ze geldig zijn.

De oudste nederlandse consumptiepenningen hadden nog een informatief karakter: GOED VOOR EEN BIER danwel GOED VOOR EEN CONSUMPTIE. Andere dragen een waarde-aanduiding. Een consumptiemunt voor het jaar 1970 is altijd metaal, na 1970 kan dit gekleurd plastic zijn.

Tussen 1879 en 1920 schilderen de schilders der Amsterdamse, Larense, Bergense en Haagse School hun schilderijen, waar voornamelijk Duitse en Amerikaanse cliéntele op afkomen. Het Panorama Mesdag trekt internationaal veel bezoekers en in plaatsen als Scheveningen, Katwijk, Noordwijk en Den Helder verschijnt een nieuw straatbeeld: de toerist met de Agfa of Kodak-camera op een terrasje: de schelpenvissers verdienen meer aan de fotografie dan dat ze de kokkels uit de zee vissen en Ezeltjerijden is een must voor de kindertjes van deze touristen. Nu komen de spraakproblemen: Duits en Engels zijn niet ingeburgerd, en om de tourist toch te snappen, verschijnen de eertse meertalige menukaarten.. elk hotel heeft 1 personeelslid wat Engels of Duits verstaat, en bij hen kunnen de touristen vooraf penningen kopen, waarbij geldt dat deze bestemd zijn op het terras van het hotel dat de penning verkoopt (klantenbinding?).

Daarnaast kon de kelner zelf een aantal penningen aanschaffen bij zijn werkgever en rekende daar de bestellingen bij de tap mee af gedurende spitsuur. Dit systeem goldt voor eigenlijk overig Nederland zonder toerisme.

Kelnerpenningen zijn leuk van lelijkheid. Soms dragen ze de tekst WERTH)-MARKE, MET SOMS EEN ACHTERAF AANGEBRACHTE CAFÉ-BENAMING DANWEL INGESTANSTE WAARDE-AANDUIDING of initialen.
Denominaties zijn veelal 5, 10, 15, 20 en 25 cent in Nederland. De meerderheid van deze kelnerpenningen werd vervaardigd in Duitsland, dat was goedkoper dan hier een penningkje laten maken.

Deze kelnerpenningen werden na 1920 nauwelijks meer gebruikt in Nederland. Niet dat er minder gezopen werd, integendeel, maar de Nederlander rekende 1 keer per maand de kroegrekening af (op de pof)..

Een nieuw soort consumptiemunt verdringt de kelenerpenning, en dat is de koffie-automaat, welke in 1950 wordt ingevoerd door vele bedrijven, waar men na inworp van een dubbeltje of een stuiver een kop oploskoffie kreeg. Ook thee, chocolade en soep werden in oplosvorm toegevoegd aan het assortiment.. Automaten konden echter niet meer dan 2 muntjes tegelijkertijd slikken, en dan heb je als bedrijf een probleem wanneer de grondstoffen de koffie duurder maken. En zo komen dan de speciale door de installerende fabrikant vervaardigde consumptiemunten, voorzien van het fabrikantenlogo, waarbij de penningen direct worden verhoogd indien de situatie dit vereiste.

Is de diameter tussen de 20 en 22 mm, dan heb je 1 der eerste consumptiepenningen te pakken. De oudste zijn altijd van messing.
De diameter van 22 1/2 mm. is een jongere, veelal cupronikkelen versie over een gemoderniseerd apparaat. Door de gebruikte standaardformaten waren de penningen frauduleus te noemen: men kon deze 22 1/2 mm. doorsnede overal ingooien, terwijl de bedrijven niet altijd dezelfde prijs betaalden over de geleverde koffie.

Met de invoer van een electronisch wissel- en teruggaafsysteemmechanisme in de jaren 70, de zogenaamde denkende machine, waarbij je een gulden kon wisselen zonder iets uit de machine te nemen, komt er een einde aan de massale vloed van koffie- en overige consumptiemunten.

Naast deze consumptiemunten werden ook nog voor (auto-) wasserettes, parkeermeters, douches, openbaar vervoer, gokautomaat- en telefoonpenningen ontworpen. De schrijver A.J. Kooij heeft hier een catalogus van vervaardigd, welke bij Mevius Numisbooks Int. BV verkrijgbaar is.